Vandaag is de slotdag van het NK. Ik heb daar altijd heel gemengde gevoelens bij. Het is vaak een geval van eerst het zoet, dan het zuur.

Als de eerste plaats nog niet bekend is, zitten de partijen vol spanning en is het genieten geblazen. Daarna volgt echter de prijsuitreiking en die is voor bijna niemand leuk. Op de een of andere manier weet de organisatie altijd een spreekmeester van stal te halen die met tenenkrommende “grapjes” zijn onbekwaamheid etaleert. Veel te lange toespraken waar we niet op zitten te wachten. En let eens op de foto’s van de top-drie van een willekeurig damtoernooi. Het lijkt alsof er bekers bij een begrafenis worden uitgereikt. Hopelijk valt het vandaag mee.

Voor er definitieve conclusies kunnen worden getrokken, kunnen we alvast beginnen met een voorlopige evaluatie. Rob Geurtsen doet wat er van hem verwacht wordt en eindigt keurig als laatste. Niek Kuijvenhoven had vooral last van zijn karma dit toernooi. De twee oude wolven Meijer en Heusdens hebben zowel hun haren als hun streken verloren. Gevalletje te groot voor het servet en te klein voor het tafellaken; in de halve finales plaatsten ze zich meestal met gemak, maar in de finale komen ze te kort om om de eerste plaats te strijden. Wim Kalis doet voor zijn doen weer keurig mee in de middenmoot. Jos Stokkel en Anton van Berkel eindigen ongeveer waar je ze verwacht. Casper Remeijer is misschien wel de verrassing van het toernooi en maakt een uitstekend debuut.

Rest de top vier die boven de anderen uitstak. Drie leeuwen en een wolf in leeuwskleren (of een leeuw in wolfskleren, daar wil ik vanaf zijn). Martijn van IJzendoorn heeft door zijn successen de afgelopen jaren de verwachtingen zo hoog opgeschroefd, dat we zijn prestatie dit toernooi als tegenvallend bestempelen. Hoewel het theoretisch nog mogelijk is dat hij de titel pakt, lijkt die kans praktisch toch wel verkeken. Wouter Sipma, die vooraf als outsider werd beschouwd, heeft zich dit toernooi nadrukkelijk uit de schaduw en in de schijnwerpers gespeeld. Hij is nog in de race om de titel, maar als ik voor iemand hoop dat hij in ieder geval op het podium belandt is het wel voor hem, zodat hij eindelijk eens van die halve finales af is. Jan Groenendijk heeft ons op de banken gekregen met zijn spectaculaire spel. Als je dat op zo’n hoog niveau kunt spelen, dan ben je sowieso een held, hoeveel afspraken met de bondscoach je ook schendt. Alexander Baljakin, de George Martin van het Nederlandse dammen, maakt bij het ingaan van de laatste ronde de grootste kans op de titel. Bij winst op Wim Kalis of bij remise en het uitblijven van winst voor Groenendijk en Sipma heeft hij zich op superieure wijze naar zijn achtste titel gelaveerd en heeft de Fab Four (Three) het nakijken.

Hoe het ook afloopt, we hebben ruim een week lang ons prima kunnen vermaken met een uitstekend georganiseerd NK, waarbij zoals het cliché luidt, het publiek de winnaar was.

Eric Sanders

De argeloze bezoeker van de website van het NK zou zich kunnen afvragen waarom er bij het dammen zoveel demonstraties op het programma staan.

Eisen de NK-deelnemers een hoger prijzengeld of betere arbeidsvoorwaarden (Ron Heusdens met een bord “Twee partijen op een dag is een te hard gelag”)? Protesteren enkele liefhebbers tegen een overschot aan remises (“Al die gelijke spelen, beginnen ons te vervelen”) met de volgende dag een tegendemonstratie (“Wij nemen stelling tegen de kwelling van de Delftse puntentelling”)? Nee, niets van dat alles.  Bij Jansen Totaal Wonen worden we dagelijks verwend met uitleg over de partijen van de dag.

Ik kan me niet anders herinneren dan toen ik vroeger wel eens bij een toernooi ging kijken de demonstraties verzorgd werden door Ton Sijbrands. Dat was en is nog steeds indrukwekkend. Bij een willekeurig fragment schudt Ton een herinnering uit zijn mouw van een bijna gelijke stand (“met verwisselde kleuren en schijf 6 nog op 1”) uit een partij in een simultaan ter gelegenheid van de opening van een winkelcentrum in Purmerend (“ik meen in 1982” en geloof maar dat dat klopt). Later werd de taak ook wel eens waargenomen door Johan Krajenbrink, die het heel anders aanpakt. Met gespeelde onwetendheid, veel meer publieksparticipatie en met veel meer aandacht voor randzaken. Vind ik ook geweldig. Eigenlijk vind ik demonstraties altijd wel goed (Scholma+Wiersma, Meijer+Oudshoorn, etc). Ik heb maar één keer een demonstratie gezien waarbij de demonstrateur niet geschikt was en half mompelend in een poging tot Engels met continu de rug naar het publiek wat schijven over het grote bord schoof. Ik noem geen namen, maar het is uitzonderlijk dat hij geen Alexander of Alexeï heet.

De organisatie van het NK heeft dit jaar naast Sijbrands en Krajenbrink een heel blik explicateurs opgetrokken. En allemaal zijn ze uitstekend. Ik was aangenaam verrast hoe de wereldkampioen het deed. Roel Boomstra stond er zo zelfverzekerd en ontspannen bij  dat het af en toe leek of Ton Sijbrands niet meer dan zijn hulpje was. Michiel Kroesbergen lijkt het al jaren te doen en ook sidekicks -als ik ze zo mag noemen- Ester van Muijen en Stijn Overeem stellen niet teleur. Ik ga er vanuit dat Wouter Ludwig het vandaag ook prima gaat doen. En we kunnen dit ook nog eens allemaal perfect vanuit onze luie stoel thuis volgen, dankzij de inspanningen van Geb Kos. De spelers hebben het inmiddels op hun heupen gekregen en weten ons kijkers steeds meer spektakelstukken voor te schotelen. Wij toeschouwers hebben bij dit NK in ieder geval niets om tegen te protesteren.

Eric Sanders

Quizvraagje: wat volgt er op het rijtje Keller (13), Piet Rozenburg (8), Harm Wiersma (8), Rob Clerc (8) ?

Het antwoord luidt Alexander Baljakin (7). En het is lang niet onmogelijk dat over een paar jaar Baljakin in dit rijtje meteen na Keller komt en het getal achter zijn naam nog wat hoger is. Want zoals u inmiddels wel begrepen heeft gaat het hier over de lijst van dammers met de meeste Nederlands kampioenschappen.

Hoewel ik me hier bij het NK in Huissen in het hol van een “leeuw” bevind zal ik het maar eerlijk bekennen: Alexander Baljakin is geen dammer waar mijn hart sneller van gaat kloppen. Hij is, daar kunnen we het toch wel over eens zijn, niet een heel sprankelende persoonlijkheid. Daarin onderscheidt hij zich trouwens niet van het gros der dammers. Daarnaast is hij geen geboren Nederlander. Ik zou mezelf bepaald niet als nationalist bestempelen, maar ik juich over het algemeen net iets harder voor iemand die van mijn eigen kleigrond komt, dan voor iemand wiens wieg elders stond. En dan zijn zijn partijen ook nog eens saai om te volgen. Ho ho, hoor ik u nu roepen. Jij kunt als onbeduidend dammertje helemaal niet over de partijen van Alexander oordelen. En dat is ook zo. Maar op mijn bescheiden niveau zien de partijen van Baljakin er uit als laveerpartijen waarin vaak niet zoveel gebeurt met hooguit wat “onderhuidse spanningen”.

Als dit respectloos overkomt, dan is dat absoluut niet de bedoeling. Mijn respect voor Alexander is groot. Het is verbijsterend hoe vaak hij die partijen waarin niets aan de hand lijkt en ook Kingsrow op de vlakte blijft toch met dodelijke precisie naar zijn hand weet te zetten. Blijkbaar staan alle schijven exact op de goede plek en weet zijn tegenstander het paadje naar remise niet te vinden. Met zulk welhaast foutloos spel word je zeven (of acht, of negen) keer Nederlands kampioen. Dat is niet spectaculair, maar wel bijzonder knap.

Volgende vraag: waarom is Alexander nooit op mondiaal niveau kampioen geworden? Antwoord: Alexander (en Alexeï). Van 1986 tot 2015 werd de damwereld geregeerd door Russen die Alex(xxx) heten. Dibman, Tsjizjov, Schwarzman en Georgiev wonnen alle wereldtitels in die periode. (Deze regel wordt bevestigd door Guntis Valneris, die in 1994 wereldkampioen werd.) Daar had nog best een Alexander bij gekund, maar Baljakin kwam steeds net te kort. Bij zijn negen wereldkampioenschapsdeelnames werd hij 2e, 3e, 4e, 5e, 6e en 7e, waarvan drie keer de hatelijk vierde plek.

Kortom, in het damwereldrijk is Baljakin de best of the rest, maar in Nederland heerst keizer Alexander de Grote al jaren. Met een rustig kloppend hart, maar vol respect en bewondering blijf ik volgen waar de teller met titels stopt.

Eric Sanders

Ik ben fan van Jan Groenendijk. Ik zag op de NK-site het interview met de bondscoach en die mopperde dat Jan zich niet aan alle afspraken houdt.

Nu ken ik die afspraken niet en misschien heeft de bondscoach helemaal gelijk, maar ik ben toch een beetje bang dat Jan met de regeltjes van Rob Clerc in een keurslijf wordt gedrukt dat hem niet past. Jan had de regels van de bondscoach ook niet nodig om in 2015 tweede van de wereld te worden. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat een jaar later bij de WK-match Clerc in het kamp van de tegenstander Roel Boomstra zat, en de tweede plaats van Jan daar een stuk minder aansprekend was.

Jan is met afstand de meest mediagenieke topdammer die we ooit gehad hebben. Hij stal de show bij DWDD en pakte vervolgens Eva Jinek in. In mijn rol als hoofdbladvuller van het ter ziele gegane Gelders Damnieuws volgde ik Jan al van jongs af aan en bleef mij verbazen over zijn uitzonderlijke prestaties. Hij was net aspirant toen hij in 2012 het NK junioren won met twee punten voorsprong (op een andere aspirant, Martijn van IJzendoorn). Op zestienjarige leeftijd verpletterde hij zijn tegenstanders in het NK sneldammen algemeen (met 12 uit 7). Een jaar later werd hij, nog niet eens volwassen, op een haar na wereldkampioen. Naast alle overige hier onvermeld gelaten nationale, Europese en mondiale eerste plaatsen is het hoogtepunt in zijn nog steeds prille carrière natuurlijk de toernooiwinst in 2017 van Nijmegen Open. Een prijs die zelfs Sijbrands, Wiersma, Georgiev en Tsjizjov niet op hun palmares hebben staan.

Maar niet al die successen en ook niet het feit dat hij inmiddels mijn stadgenoot is, is de grootste reden dat ik fan van hem ben. Dat is de manier waarop hij zijn partijen speelt. Hij vliegt er altijd vol in en neemt soms nauwelijks (volgens de bondscoach waarschijnlijk totaal niet) verantwoorde risico’s. Zie bijvoorbeeld zijn winst in de zevende ronde van het door hem gewonnen Nijmegen Open tegen Aleksej Domchev. Jan speelde een positioneel riskante (lees: zwakke) zet om een combinatie in de stand te vlechten. Omdat de Litouwer, toch niet de minste, het gevaar niet doorzag, kon Jan twee belangrijke punten bijschrijven. Ronduit spectaculair was zijn partij in het WK van 2015 tegen Freddy Loko. Hierin speelde de Congolees een mooie, geniepige zet die hem een schijf winst op zou leveren. Jan, die het naar we aannemen niet gezien had, reageerde door het bord in vuur en vlam te zetten en niet één, maar twee schijven te geven. Uiteindelijk won hij er drie terug en was Freddy zo van slag dat hij vervolgens de partij verloor. Bepaald niet foutloos, maar misschien juist daarom des te genietbaarder.

Niet helemaal objectief hoop ik dus dat Jan de titel straks mee terugneemt naar de oudste en fijnste stad van Nederland. De Nederlands kampioen van de dames woont er al.

Eric Sanders

Ik moest vandaag aan dit flauw mopje denken (hier enigszins gekuist weergegeven):

Een jager wil op beren jagen en gaat naar het bos. Hij ziet een beer, schiet, maar ziet dan de beer niet meer. Hij wordt op de schouder getikt. Hij draait zich om en ziet de beer die zegt “Als je wil blijven leven zul je mij moeten plezieren.” De jager kiest er voor te blijven leven. Hij gaat naar huis, koopt een groter geweer en gaat de volgende dag weer naar het bos. Hij ziet dezelfde beer, schiet, is hem kwijt, wordt op de schouder getikt en moet weer aan de slag. Thuis koopt hij een een nog groter geweer en de volgende dag gaat hij weer naar het bos. Hij ziet weer de beer en schiet. En weer geen beer meer. Hij wordt op de schouder getikt en de beer zegt: “Jij komt hier helemaal niet om te jagen, hè?”

Vervang in het mopje hierboven ‘jager’ door ‘leeuw’, ‘beer’ door ‘prooi’ (of ‘wolf’) en ‘jij komt hier helemaal niet om te jagen’ door ‘jij komt hier helemaal niet om te winnen’ en je hebt ongeveer de situatie van het huidige Nederlands kampioenschap dammen. Nu wil ik niet insinueren dat op de beddenafdeling van Jansen Totaal Wonen dammers liggen te rollebollen, maar duidelijk is dat de leeuwen de prooien/wolven verscheidene malen hebben laten ontsnappen. Al in de eerste ronde hadden Alexander Baljakin en Martijn van IJzendoorn een mogelijkheid om toe te slaan tegen Jos Stokkel en Wim Kalis, maar konden ze de winst niet vinden. In ronde 3 liet Martijn na om de gewonnen stand tegen Niek Kuijvenhoven te verzilveren en in de vijfde ronde liet Alexander Anton van Berkel glippen. Dat waren allemaal remise gelopen winstmogelijkheden. In de vierde ronde had Alexander zelfs moeten verliezen van Wouter Sipma door een babyzetje. Maar ook Wouter (wolf (niet Wolff)) deed mee met het foutenfestival.

Dit is des te opmerkelijker daar zowel Alexander als Martijn zelden kansen aan zich voorbij laten gaan. Ondertussen heeft de derde leeuw, Jan Groenendijk, al een paar slachtoffers gemaakt en nog geen winstkans onbenut gelaten. Het toernooi is nog niet halverwege, dus voor conclusies is het nog te vroeg, maar de vorm die Alexander en Martijn de afgelopen jaren lieten zien, lijkt nog niet aanwezig. Hopelijk kan Martijn later dit jaar op het wereldkampioenschap pieken. Op het dambord welteverstaan.

Eric Sanders

Het kon niet uitblijven, de ronde die je wist dat zou komen. Met louter remises. Is dat erg? Ja, natuurlijk. Bij sport horen beslissingen, winnaars. Kunnen we er iets aan doen? Nee, helaas.

Dat wil zeggen, er zijn uiteraard genoeg voorstellen om het remisepercentage terug te dringen, maar er zal nooit consensus in de damwereld ontstaan over welke maatregel daadwerkelijk geïmplementeerd dient te worden als vast onderdeel van het spel. Overal valt wel iets tegenin te brengen. Een puntenoverwinning (Delfts, Harksteeds, etc.) doet bijzonder gekunsteld aan. Rapid- en sneldammen om een beslissing te forceren zijn omslachtig en verhullen het probleem nauwelijks. Meestal volgen er een heleboel extra remises en moet er een Georgiev-Lehman-barrage aan te pas komen voor een uiteindelijke verbreking van het evenwicht. Verreweg het elegantst is een aanpassing van de spelregels (de betreurde Kosmos pleitte voor “Killer”, een lelijke naam voor een mooie spelregelwijziging), maar dan heb je eigenlijk een ander spel, kunnen de (eindspel)theorieboeken bij het oud papier (nou en?) en zal de weerstand enorm zijn. Het damspel bevat een “weeffout”, zoals de onvolprezen Paul Visser het mij ooit zo mooi verwoordde, en daar zullen we het mee moeten doen.

Wat ook niet helpt is dat het probleem zich alleen bij de elite voordoet. Bij ons op de clubavond hebben we geen last van een overschot aan remises. De drang om er iets aan te doen wordt dus maar beperkt gevoeld. En dan zijn er ook nog mensen die het überhaupt geen probleem vinden. Die genieten van mooie remises en vinden 15% beslissingen best ok. Dat kan. Dat mag.

Overigens is het een illusie te denken dat het oplossen van het remiseprobleem de media massaal terug zal halen naar de toernooizalen en de ledentallen weer omhoog zal doen schieten. Natuurlijk is het niet goed voor het imago, al die eentjes, maar dat is voor mij niet het grootste probleem. Ik wil als liefhebber gewoon een dynamischer toernooi met meer winnaars en verliezers, vreugde en verdriet, plezier en pijn. Maar het zal niet zo zijn… Zucht.

Eric Sanders

Ik wil dit platform even misbruiken om een pleidooi te houden voor het minder waarde hechten aan de rating. De rating is overrated.

Neem nou mijzelf. Dit jaar ben ik voor het eerst in mijn bijna halve eeuw durende leven door de 1100-grens gebroken. En trots dat ik er op ben! De rest van de mensheid zal hier geheel terecht zijn schouders over ophalen. Het is niet zo dat de grootmeesters mij nu met knikkende knietjes tegemoet zullen treden en ik krijg ook niet opeens korting bij de bakker. Het heeft eigenlijk alleen maar nadelen om te behoren tot het niet zo heel erg exclusieve gezelschap van 1100-plussers. Ik mag, mocht ik dat willen, niet meedoen aan het Nederlands B-kampioenschap, terwijl ik voor het echte werk nog wel een maatje of 6 te klein ben. En bij verschillende toernooien val ik opeens in een ratingcategorie waarin ik kansloos ben.

Het is best handig hoor, zo’n getalletje waarmee je NK-deelnemers kunt opdelen in leeuwen, wolven en prooien. Maar het zegt ook lang niet alles. Er zijn spelers met een nauwelijks hogere rating waar ik telkens het onderspit tegen delf en spelers met een veel hogere rating die ik al meerdere keren één of twee punten ontfutseld heb. Bovendien maakt het dat je toch net even iets minder onbevangen speelt. als je elke partij zenuwachtig zit te kijken naar de rating van je tegenstander om zo te bepalen hoe goed zij/hij is en hoeveel je gaat verliezen of winnen. Ik denk zeker te weten dat dat niet alleen voor mijzelf geldt, maar voor een groot deel van de dammers. Dus daarom voor mijzelf en allen die zich aangesproken voelen: speel minder voor het getal en meer voor het plezier!

Eric Sanders

De openingsronde van het Nederlands Kampioenschap Dammen Algemeen zit er op. Die bracht een overwinning voor de benjamin van het veld, die daarmee meteen zijn sponsorplaats rechtvaardigde. Het blijkt dat Ron, Jans tegenstander, geen dubbele ronde nodig heeft om te verliezen.

Ik heb een zwak voor Ron. Hij staat altijd in een soort mopperstand en mag graag overdrijven. Dat mengsel geeft hem een ironische uitstraling die ik wel kan waarderen. De zeer betreurde Kosmos, die altijd bijnamen voor anderen bedacht, had voor Ron ‘de kneus’ verzonnen. Niet bijster origineel maar nu wel passend, want zo’n eerste ronde verliezen is natuurlijk kneuzig.

Dat had ook Rob, Jos en Wim kunnen overkomen, want zij stonden allen verloren tegen respectievelijk Anton, Alexander en Martijn. De twee andere topfavorieten staan dus niet alleen een punt achter, maar moeten ook de mentale knauw van het remise laten lopen van een gewonnen stand verwerken. Daarbij heeft Jan ook nog eens gewonnen van niet zomaar iemand, maar van de beste niet-topfavoriet.

De tweede dag staat er meteen een dubbele ronde op het programma. Ik hoop van harte dat Ron de tweede ronde overleeft.

Eric Sanders

Dit NK wordt er niet meer om het plusje gestreden. Het plusje is afgeschaft. En daarmee is ook het minnetje ter ziele gegaan. De meeste dammers zijn daar opgelucht over.

Ik vind het jammer. Het bezwaar tegen het plusje van de meesten -dat het een tijdrovende verlenging van de partij kan geven om bijna niets- vind ik juist de aantrekkingskracht er van. Ik hou van dingen die langer dan gebruikelijk duren. Een van de allermooiste filmmomenten is voor mij de openingsscène van ‘Once upon a time in the West’, waarin een kwartier lang drie mannen wachten op een trein en er bijna niets gebeurt. (Jongelui, gaat die film zien!) De mooiste muziek vind ik de uitgesponnen stukken van Pink Floyd, zoals Shine on you Crazy Diamond en Echos. (Jongelui, gaat die muziek luisteren!) Ik luister niet veel naar klassieke muziek, maar naar het minimalistische bijna oneindig durende Canto Ostinato kan ik uren luisteren. Ook mag ik graag kijken naar een snookerwedstrijd. En dan het liefst niet het potten van de ballen, maar juist het verdedigende werk, het proberen de tegenstander fouten te laten maken. Eigenlijk een beetje zoals een plusremise proberen te scoren.

De plus/min-remise vind ik ook best een elegante aanpassing om iets te doen aan  het remiseprobleem aan de top. Het verkleint  in ieder geval de kans op een barrage met versneld tempo, wat mijns inziens geen goed beslissingscriterium is, want buiten de eigenlijke competitie. Echter het plusje werkt alleen als iedereen er even veel waarde aan hecht. En dat is nu net het probleem. Voor wie om de bovenste plekken meedoet, kan elk plusje belangrijk zijn. Maar voor wie in de middenmoot of lager zijn plaats heeft, is het veel minder belangrijk of er achter de 1 van de remise een + of – staat of niet. En voor de eigen rating (voor veel dammers een heilig getal), maakt het al helemaal niet uit. Dus kan het zijn dat een titelkandidaat een plusje in de schoot geworpen krijgt van een kneus en zo oneigenlijk een toernooi beslist wordt. Wat dat betreft is het misschien toch maar goed dat we niet meer kunnen genieten van deze verlenging van de dampartij.

Eric Sanders

Het is een veelzijdig mannetje: Johan Krajenbrink. Technisch directeur van de KNDB. Daarin is hij best succesvol. De afgelopen jaren hadden we een vicewereldkampioen (Jan) en een wereldkampioen (Roel). Is dat dankzij Johan? Ja en nee.

Hij is ook schrijver: KnK, K&K, Smerig spel?, Sijbrands verliest, Wiersma verliest, Tsjizjov verliest. En dan nu Gewoon positiespel 1, 2 en 3. En ook nog columns. Ik zou nog bijna vergeten dat hij explicateur bij damwedstrijden is. Maar bovenal is hij dammer. Ooit derde op het WK in Moskou in 2000.

Denkend aan Johan schoot mij het volgende binnen: 27 juli 2016. De dag ervoor had Johan voor de derde keer op rij tijdens Nijmegen Open verloren van Roel Boomstra. Door het paringsalgoritme van toernooimanager was hem een hapje toegeworpen van bijna 400 ratingpunten minder. Zijn partner Elly vroeg mij een paar zetten voor het einde van de partij: “hij gaat toch wel winnen?” Ik antwoordde dat dat er voor zover ik kon beoordelen niet naar uit zag en voegde daar aan toe: “maar ze is best goed hoor.” Afgelopen zondag werd *ze* Nederlands Kampioene. Johan hoeft zich definitief niet meer te schamen voor de herstelremise van destijds tegen Denise van Dam.